دستگاه فشارسنج چیست؟
اندازه گیری فشار خون یکی از مهم ترین راهکارها برای کنترل سلامتی است که در منزل و محیط های درمانی برای سنین و شرایط بدنی مختلف انجام می شود. به منظور سنجش فشار خون از انواع دستگاه فشارسنج یا اسفیگمومانومتر(Sphygmomanometer) استفاده می شود که مدل های مختلف آن از جمله عقربه ای و دیجیتالی دارای کاربردهای متفاوتی هستند. فشار خون یکی از عوامل مهم نشان دهنده سلامت بدن است که به خصوص با بالا رفتن سن، احتمال مشکلات مرتبط با آن مانند فشار خون بالا و پایین یا نوسانات فشار خون افزایش پیدا می کند و لازم است پایش این فاکتور به طور منظم در منزل یا در معاینات دوره ای پزشکی انجام گیرد. در ادامه این مقاله، فشار خون، دستگاه فشارسنج و انواع مختلف آن توضیح داده می شود.
فشار خون:
مشکلات فشار خون با بالا رفتن سن و تحت تاثیر عوامل محیطی و ژنتیکی آشکار می شوند. این بیماری ها به شدت سلامت فرد را تهدید می کنند بنابراین لازم است به فشار خون توجه شده و در صورت وجود بیماری مرتبط با آن، در جهت کنترل بیماری اقدام شود. پزشک متخصص با تشخیص بیماری های فشار خون، عوامل خطر را شناسایی کرده و علاوه بر تجویز داروهای مناسب، آموزش های لازم را در جهت تغییر سبک زندگی بیمار و رعایت نکات مورد نیاز ارائه می دهد.
فشار خون نیرویی است که خون با عبور از عروق به دیواره آن ها وارد می کند. این نیرو به صورت فشار سیستولیک بر دیاستولیک تعریف می شود که فشار سیستولیک بالاترین فشار عضله قلب پیش از پمپ کردن خون و انقباض آن است و فشار دیاستولیک فشار عضله قلب پس از پمپاژ خون و انبساط آن است. در حالت نرمال، فشار خون 120 بر 80 میلی متر جیوه است که در اثر بیماری، این مقدار کمتر یا بیشتر می شود.
فشار خون بالا:
در اکثر موارد فشار خون بالا(Hypertension) یک بیماری بی علامت است و به همین دلیل می تواند بسیار خطرناک باشد. بنابراین افرادی که سابقه خانوادگی فشار خون بالا دارند لازم است با افزایش سن، با مراجعه به پزشک وضعیت فشار خون خود را بررسی کنند تا در صورت بی علامت بودن این بیماری، از خطرات آن جلوگیری شود. عوامل زیر بر ایجاد بیماری فشار خون بالا موثر هستند:
- سن بالای 60
- مصرف سیگار و الکل
- اضافه وزن بالا
- تغذیه نادرست و مصرف بیش از حد نمک و چربی
- استرس
- نداشتن فعالیت فیزیکی منظم و کافی
در صورتی که عوامل فوق در نظر گرفته نشوند و فشار خون بالا به موقع تشخیص داده نشود می تواند موجب انواع بیماری قلبی و مغزی و هم چنین مشکلات بینایی و نارسایی کلیه شود. فشار خون بالا دو شکل اولیه و ثانویه دارد که در حالت اولیه، ژنتیک موجب بیماری می شود و بیمار لازم است همواره دارو مصرف کرده و تغذیه و سبک زندگی خود را تحت کنترل داشته باشد. در حالت ثانویه بیمار در اثر شرایط محیطی و معمولا به صورت دوره ای دچار افزایش فشار خون می شود و معمولا با مصرف دارو و رعایت نکات لازم، این مشکل پس از مدتی برطرف می شود.
فشار خون پایین:
این بیماری نسبت به فشار خون بالا شیوع کمتری دارد اما می تواند به خصوص در سنین بالا بسیار خطرناک باشد. در واقع در صورتی که فشار خون به صورت مداوم کمتر از 90 بر 60 میلی متر جیوه باشد فشار خون پایین(Hypotension) ایجاد می شود. عوامل زیر موثر در ایجاد این مشکل هستند:
- بارداری
- دهیدراته بودن بدن
- دیابت
- کم کاری یا پرکاری تیروئید
- مصرف بیش از حد داروهای فشار خون بالا
- آریتمی
- گشاد شدن عروق خونی
- نارسایی قلبی
- بیماری های مرتبط با کبد.
در صورتی که فشار خون پایین مورد پیگیری قرار نگیرد می تواند باعث نارسایی قلبی و آسیب عضلات قلب شود. ضعف، درد قفسه سینه و سرگیجه علائمی هستند که نشان دهنده این مشکل می باشند و لازم است بیمار علاوه بر مصرف دارو، تغذیه و سبک زندگی مناسب را نیز رعایت کند.
عملکرد فشارسنج:
فشارسنج در منزل یا محیط های درمانی از جمله مطب و بیمارستان مورد استفاده قرار می گیرد و یکی از کاربردی ترین تجهیزات پزشکی سنجشی به حساب می آید که در معاینه بیماران نیز مورد استفاده قرار می گیرد. افرادی که دارای مشکل فشار خون هستند لازم است به صورت روزانه و منظم در منزل فشار خون خود را اندازه گیری کنند. این پایش فشار خون به بیمار و پزشک در کنترل بیماری کمک بسزایی می کند. انواع دستگاه فشارسنج دارای یک کاف هستند که دور بازوی بیمار بسته می شود و با مسدود کردن موقت جریان خون و سپس به جریان افتادن مجدد آن، فشار خون اندازه گیری می شود. این کاف باید اندازه استاندارد داشته باشد و برای افراد مختلف با سایزهای متنوع بازو به راحتی مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این از موادی ساخته شده باشد که علاوه بر ایجاد انعطاف پذیری لازم برای بسته شدن دور دست، در پوست بیمار حساسیت ایجاد نکند.
انواع دستگاه فشارسنج:
فشارسنج در سه مدل جیوه ای، عقربه ای و دیجیتالی تولید می شود که هر کدام ویژگی های منحصر به فرد خود را داشته و در شرایط مشخصی به کار می روند:
فشارسنج جیوه ای:
این دستگاه یکی از قدیمی ترین و دقیق ترین مدل های اسفیگمومانومتر برای اندازه گیری فشار خون است. در ساختار آن از یک ستون جیوه استفاده شده که مدرج است و با حرکت جیوه در آن به صورت عمودی، فشار خون اندازه گیری می شود. اما به دلیل احتمال شکستن این ستون و آزاد شدن جیوه و با توجه به این که جیوه ماده ای سمی است و به راحتی از طریق پوست جذب می شود، استفاده از این مدل فشارسنج توصیه نشده و تقریبا منسوخ شده است. کاربرد این دستگاه در محیط های درمانی است و برای استفاده از آن نیاز به مهارت وجود دارد. امروزه دستگاه هایی با طرح جیوه ساخته می شوند که دقت بالایی داشته و بسیار محبوب هستند.
فشارسنج عقربه ای:
این دستگاه یکی از دقیق ترین تجهیزات اندازه گیری فشار خون است که مناسب محیط های درمانی می باشد. استفاده از این دستگاه توسط خود بیمار امکان پذیر نیست و باید حتما شخص دیگری اعم از پزشک یا پرستار یا شخصی که مهارت لازم برای استفاده از دستگاه را دارد فشار خون بیمار را اندازه گیری نماید. در کنار این فشارسنج از یک استتوسکوپ یا گوشی پزشکی استفاده می شود که پزشک می تواند با استفاده از آن، نبض بیمار را در زمان های مشخص بشنود و فشار سیستولیک و دیاستولیک را اندازه گیری کند. این دستگاه به دو شکل دیواری و رومیزی ساخته می شود که مدل رومیزی آن پرتابل است و در بخش های مختلف مرکز درمانی استفاده می شود.
فشارسنج دیجیتال:
جدیدترین مدل فشارسنج، فشارسنج دیجیتال است که علاوه بر محیط های درمانی در منزل نیز استفاده می شود. کاربرد این دستگاه بسیار آسان است و دقت اندازه گیری خوبی نیز دارد. بیمار می تواند بدون نیاز به مهارت خاص، فشار خون خود را با استفاده از این دستگاه اندازه گیری نماید. اسفیگمومانومتر دیجیتال در دو مدل مچی و بازویی ساخته می شود که امروزه مدل مچی به دلیل دقت اندازه گیری پایین مورد استفاده قرار نمی گیرد. فشار خون با استفاده از این دستگاه به صورت اتوماتیک و در زمان بسیار کمی نسبت به مدل های دیگر اندازه گیری می شود و افراد مسن نیز از آن به راحتی استفاده می کنند.
از مهم ترین ویژگی های فشارسنج دیجیتال امکان ذخیره کردن نتایج در حافظه دستگاه است. علاوه بر این می تواند ضربان قلب و نامنظمی آن(آریتمی) را تشخیص دهد. با ذخیره کردن نتایج در حافظه دستگاه، پزشک می تواند در معاینات دوره ای، این نتایج ذخیره شده را مورد بررسی قرار داده و در صورت نیاز، میزان و نوع داروی بیمار را تغییر دهد. این دستگاه دارای سیستم هشدار است که در شرایط مختلف مانند عدم صحیح بسته شدن کاف یا صحبت کردن بیمار در حین اندازه گیری و یا وجود آریتمی فعال می شود.
نکات مهم در اندازه گیری فشار خون:
باید دقت شود که بیمار 30 دقیقه پیش از اندازه گیری فشار خون، چای، قهوه یا سیگار مصرف نکرده باشد. 5 دقیقه قبل از اندازه گیری، بیمار باید ثابت نشسته باشد و فعالیت شدید نکرده باشد. بهتر است دست بیمار بر روی یک تکیه گاه مناسب مانند میز هم سطح قلب بیمار فرار داده شود. بهتر است برای اولین اندازه گیری با دستگاه، ابتدا فشار از طریق دست راست و سپس دست چپ اندازه گیری شود و هر دست که فشار بیشتری را نشان می دهد در دفعات بعدی مورد استفاده قرار گیرد. افراد دچار مشکلات فشار خون بهتر است روزی یک بار سنجش انجام دهند و این کار را در طول روز تکرار نکنند زیرا موجب وسواس و استرس می شود. در حین اندازه گیری نباید پاها روی هم انداخته شوند و باید از صحبت و حرکت اضافی خودداری شود. لبه پایینی کاف باید 2 تا 3 سانتی متر بالاتر از گودی آرنج قرار گیرد تا نتیجه به دست آمده دقیق باشد.
خرید فشارسنج:
هنگام خرید فشارسنج باید دقت شود که دستگاه از مدل و برند معتبر تهیه شده و دارای گارانتی و خدمات پس از فروش مناسب باشد. دستگاه باید دقت اندازه گیری بالا داشته باشد و کالیبره شده باشد. حافظه آن باید بتواند تعدادی از نتایج اندازه گیری شده را در خود ذخیره کند. هم چنین باتری آن باید با دوام باشد و دستگاه با برق و باتری عمل کند. جنس کاف و انعطاف پذیری آن از جمله مواردی است که باید حتما مورد بررسی قرار گیرد.
خرید دستگاه فشارسنج در بازار تجهیزات پزشکی ایران:
انواع دستگاه فشارسنج در بازار تجهیزات پزشکی ایران به فروش می رسد. هنگام خرید این دستگاه باید به دقت اندازه گیری آن و بالا بودن کیفیت اجزای سازنده آن دقت شود. تشخیص آریتمی در فشارسنج دیجیتال بسیار مهم است. دستگاه باید حافظه با ظرفیت مناسب داشته باشد. شما می توانید با مراجعه به کارشناسان وبسایت مدیکال نوآوران مناسب ترین فشارسنج را از میان مدل ها و برندهای متنوع ارائه شده انتخاب کرده و خریداری نمایید.